Tôi Là Ai? Đây Là Người Mà Chúng Ta Mong Đợi : Phần II

Friedrich Nietzsche
Tôi là ai? Đây là người mà chúng ta mong đợi!
Phạm Công Thiện dịch

VII.
Tôi sẽ nói thêm đôi lời nữa cho những lỗ tai ưu tú nhất: những gì tôi thực sự cần thấy phải có trong âm nhạc. Rằng âm nhạc phải phơi phới vui tươi và sâu thẳm như một buổi chiều tháng Mười (Dass sie heiter und tief ist, wie ein Nachmittag im Oktober). Rằng âm nhạc phải có cá tính, vui đùa tinh nghịch, dịu dàng, như một người đàn bà bé bỏng, ngọt ngào tràn đầy thú tính và duyên dáng (Dass sie eigen, ausgelassen, zärtlich, ein kleines süßes Weib von Niedertracht und Anmuth ist…)

Tôi Là Ai? Đây Là Người Mà Chúng Ta Mong Đợi: Phần I

Friedrich Nietzsche
Tôi là ai? Đây là người mà chúng ta mong đợi!
Phạm Công Thiện dịch


Tại sao tôi lanh trí như thế
(Warum ich so klug bin)

I.
Tại sao tôi còn hiểu biết thêm đôi điều thấm thía hơn nữa? Tại sao tôi hoàn toàn lanh trí như thế? Tôi không bao giờ suy gẫm về những vấn đề mà thực sự không phải là những vấn đề suy ngẫm (Ich habe nie über Fragen nachgedacht, die keine sind) – tôi không bao giờ chịu hoang phí bản thân như vậy.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Phụ Lục (Đánh Và Đàm)

Huy ĐứcBÊN THẮNG CUỘC - QUYỂN II - QUYỀN BÍNH
PHỤ LỤC
Đánh và Đàm

Phần này sử dụng nhiều tư liệu lấy từ cuốn Ending the Vietnam War [Simon & Schuster xuất bản năm 2003] của Henry Kissingger, tác giả có chọn lọc, đối chiếu với các cuốn sách, các bài báo của các nhà ngoại giao Việt Nam tham gia Hiệp định Paris hoặc nghiên cứu về Hiệp định Paris [có dẫn trong phần chú giải] và trao đổi trực tiếp thêm với nhiều nhân chứng

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XXII (Thế Hệ Khác)

BÊN THẮNG CUỘC - QUYỂN II - QUYỀN BÍNHPhần IV
Tam nhân
Chương XXII
Thế hệ khác

Cho dù trong Bộ chính trị khoá X (2006-2011) vẫn có những người trưởng thành qua chiến tranh, họ bắt đầu thuộc thế hệ “làm cán bộ” chứ không còn là thế hệ của những “nhà cách mạng”.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XXI ( Định Hướng Xã Hội Chủ Nghĩa)

Huy ĐứcBÊN THẮNG CUỘC - QUYỂN II - QUYỀN BÍNH
Phần IV
Tam nhân

Chương XXIĐịnh hướng xã hội chủ nghĩa

Cho dù vẫn là quốc gia một đảng, kể từ khi chấp nhận kinh tế nhiều thành phần, về bản chất, Việt Nam không còn là quốc gia cộng sản. Thế nhưng, định hướng xã hội chủ nghĩa vẫn như một “nơi trú ẩn” của đảng cầm quyền và ý thức hệ vẫn ảnh hưởng sâu sắc đến tiến trình ban hành chính sách.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XX ( Lê Khả Phiêu Và Ba Ông Cố Vấn)

Chương XX
Lê Khả Phiêu và ba ông cố vấn

Tháng 6-1991, ông Lê Khả Phiêu mới được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương; năm 1992, vì giữ chức chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, ông được cơ cấu vào Ban Bí thư và tháng 1-1994, tại đại hội Đảng giữa nhiệm kỳ, ông được đưa vào Bộ Chính trị. Vậy mà tháng 12-1997, ông Lê Khả Phiêu đã trở thành Tổng bí thư.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XIX ( Đại Hội VIII)

Huy Đức
BÊN THẮNG CUỘC - QUYỂN II - QUYỀN BÍNH
Phần IV
Tam nhân
Chương XIX
Đại hội VIII

Giữa thập niên 1990, đổi mới có khuynh hướng chững lại. Đây là giai đoạn trong Đảng vẫn có những người được coi là “bảo thủ”, có những người được coi là “đổi mới”. Các nỗ lực phát triển kinh tế theo hướng thị trường rất có thể bị các nhà lý luận quy là “chệch hướng”; các nỗ lực dân chủ hoá cũng có thể bị quy là “diễn biến hoà bình”.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XVIII (Tam Nhân Phân Quyền)

Huy Đức
BÊN THẮNG CUỘC - QUYỂN II - QUYỀN BÍNH
Phần IV
Tam nhân

Chương XVIII

Tam nhân phân quyền

Về mặt lý thuyết, chủ tịch Quốc hội nằm trong “tứ trụ” nhưng khi viết lời tựa cho cuốn Đại tướng Lê Đức Anh, ông Đỗ Mười chỉ nhắc đến Tổng bí thư, chủ tịch nước và thủ tướng. Ông Mười viết: “Ba chúng tôi về quan điểm đường lối, đối nội, đối ngoại trên các lĩnh vực nói chung đều nhất trí với nhau, có việc gì chưa thật thống nhất thì đưa ra tập thể Bộ Chính trị bàn để đi đến thống nhất”.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XVII ( Tam Quyền Không Phân Lập)

Chương XVII
Tam quyền không phân lập
Ngày 29-11-1991, khi phát biểu trước Hội nghị Trung ương 2 bàn về sửa đổi hiến pháp, Tổng bí thư Đỗ Mười nhấn mạnh: “Quyền lực nhà nước là thống nhất, không phân chia, nhưng có phân công rành mạch”(329). Đây là một thời điểm hiếm hoi mà Đảng Cộng sản Việt Nam rơi vào tình thế hoàn toàn độc lập vì chưa biết lấy ai làm chỗ dựa(330).

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XVI (Thị Trường)

Phần IV
Tam nhân
Chương XVI
Thị trường

Ngày 28-4-1989, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Cơ Thạch cùng với Bộ trưởng Thương mại “hai nước anh em”, Lào và Campuchia, đến Bangkok dự Hội thảo “Đông Dương: từ chiến trường chuyển sang thị trường”(276). Ở trong nước, từ các nhà lãnh đạo vĩ mô, các trường đại học, cho đến từng cơ sở kinh doanh, bắt đầu tìm kiếm tài liệu để chuẩn bị sự hiểu biết cho thời kỳ chuyển đổi. Cho dù những trải nghiệm ban đầu bao gồm cả những đổ vỡ, nhưng những gì mà kinh tế thị trường kiến tạo đã làm thay đổi đến từng ngóc ngách đời sống và toàn bộ bộ mặt xã hội Việt Nam.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XV (Tướng Giáp)

Chương 15
Tướng Giáp

Mưu lược và quyết liệt không chỉ trong những cuộc chiến quy ước như Điện Biên Phủ, năm 1946, khi Hồ Chí Minh đi Pháp nhân Hội nghị Fontainebleau, ở Hà Nội, tướng Giáp đã cùng với Trường Chinh thanh trừng đối lập gần như triệt để. Nhưng trước những đối thủ chính trị nhân danh Đảng, tướng Giáp trở nên cam chịu và thụ động. Có lẽ lòng trung thành với tổ chức và ý thức tuân thủ kỷ luật đã rút đi thanh gươm trận của ông.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XIV (Khoảng Cách Linh - Kiệt)

Chương XIV
Khoảng cách Linh - Kiệt

Sau thành công của “cởi trói” và “những việc cần làm ngay, “khoảng cách” giữa Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh và các thành viên khác trong Bộ Chính trị không còn chỉ “cách nhau sợi tóc” như ông ví von lúc đầu. Khác với Lê Duẩn và Trường Chinh, quyết định nhân sự dưới thời Nguyễn Văn Linh không còn là công việc của Ban Tổ chức. Sự quyết đoán của ông trong một số trường hợp, mở đầu bằng việc lựa chọn Đỗ Mười thay vì Võ Văn Kiệt đứng đầu Chính phủ, đã ảnh hưởng không nhỏ tới tiến trình cải cách của Việt Nam. Mối quan hệ giữa Võ Văn Kiệt và Nguyễn Văn Linh tưởng như rất gần gũi, nhưng trên thực tế, trong tính cách cá nhân và trong chính trị giữa hai người có rất nhiều khác biệt.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XIII (Đa Nguyên)

Chương 13
Đa nguyên

Ông Nguyễn Văn Linh làm Tổng bí thư vừa đúng một nhiệm kỳ (1986-1991). Người kế nhiệm ông - ông Đỗ Mười - nói rằng, thời gian thực sự làm việc của ông Linh chỉ khoảng gần hai năm vì ông thường xuyên đau ốm. Nhưng ông Nguyễn Văn Linh đã nỗ lực như một người mạnh khỏe để bảo vệ thành trì xã hội chủ nghĩa. Những nỗ lực đó có thể được Đảng Cộng sản Việt Nam ghi công nhưng cũng khiến cho di sản của Nguyễn Văn Linh trở nên rất khác.

Bên Thắng Cuộc - Quyền Bính: Chương XII (Cởi Trói)

Phần III
Dấu ấn Nguyễn Văn Linh
Chương XII
Cởi trói

Cho dù tuyên bố “cởi trói” của Nguyễn Văn Linh là “ngứa miệng kêu” như ông nhận, hay là sách lược được áp dụng khi mới cầm quyền, thì sự thật là các hoạt động văn nghệ và báo chí sau đó đã bắt đầu được đặt trong một không gian mà tự do chỉ mở dần ra chứ không thể nào bóp lại.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Phụ Lục

Phụ lụcPhụ lục 1 – Sự thật lịch sử về tăng 390 và tăng 384

Trong suốt hơn hai mươi năm kể từ ngày 30-4-1975, truyền thông trong nước đã mặc nhiên thừa nhận chiếc xe 843 của Bùi Quang Thận đã húc đổ cổng Dinhtrong khi sự thật chính là xe 390. Theo Trung tá Bùi Văn Tùng: “Sau khi biết Thậnlà người cắm cờ, báo chí vây lấy cậu ấy. Chắc thằng Thận không nói, nhưng các nhà báo suy ra Thận cắm cờ thì 843 của Thận phải là xe vào trước. Khi về tới Long Bình, anh em đã báo cáo lên, xe 390 húc đổ cổng Dinh, nhưng khi nghe báo nói xe 843 anh em cũng cho qua. Về sau, do vụ “ai cắm cờ” đã khá bầm dập nên nhiều người nghĩ, cải chính làm chi cho phức tạp. Sau đó, Việt Nam lại xung đột với Trung Quốc mà chiếc 390 là T59, viện trợ của Trung Quốc, trong khi chiếc 843, T54, viện trợcủa Liên Xô nên càng không ai nghĩ tới việc làm rõ sự kiện này”.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Chương 11 (Campuchia)

Chương 11
Campuchia

Giữa trưa 7-1-1979, khi nghe con rể là Giáo sư Hồ Ngọc Đại đánh thức báo tin, “Quân ta đã vào Phnom Penh”, ông Lê Duẩn chỉ “ừ” rồi ngủ tiếp. Ông Hồ Ngọc Đại nói: “Tôi rất ngạc nhiên. Khi nhận được điện thoại từ Cục Tác chiến tôi cũng không ngờ chuyện long trời lở đất như thế mà ông vẫn ngủ”. Đưa đại quân đến thủ đô một quốc gia khác tưởng nhẹ tựa giấc ngủ trưa của một đấng quân vương nhưng phải mười năm sau Quân đội Việt Nam mới rút được chân ra khỏi đó. Cho dù câu chuyện xảy ra bên ngoài lãnh thổ, mười năm ấy sẽ trở thành một phần lịch sử Việt Nam,lịch sử can thiệp vào một quốc gia khác.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Chương 10 (Đổi Mới)

Chương 10Đổi mới

Từ chỗ tập trung vào tay nhà nước ruộng đất, nhà máy và tất cả các quyền sản xuất, kinh doanh, từ tháng 12-1986, Đảng Cộng sản Việt Nam bắt đầu cho phép “các thành phần kinh tế” được làm ăn một cách có giới hạn. Đồng thời, nhà nướccũng từng bước cho tự do lưu thông hàng hóa trong nước, để thị trường điều tiết giá cả thay vì lên kế hoạch và quyết định bằng các mệnh lệnh hành chánh. Việc chấp nhận nền kinh tế vận hành theo các quy luật gần giống như nó vốn có được Đảnggọi là “đổi mới”. Để đi tới quyết định đó, các nhà khởi xướng cũng đã phải mất rất nhiều thời gian để thuyết phục các đồng chí trong Đảng và thuyết phục chính mình.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Chương 09 (Xé Rào)

Chương 9:  Xé Rào

Bí thư Thành ủy Võ Văn Kiệt từng nói trước Hội đồng Nhân dân: “Khác với tất cả các xã hội có giai cấp trước đây, nhà nước xã hội chủ nghĩa chịu trách nhiệm đầy đủ đối với đời sống của nhân dân, vì vậy nhà nước phải nắm toàn bộ khâu lưu thông phân phối, đặc biệt là những nhu cầu thiết yếu đối với đời sống, liên quan đến bữa ăn hàng ngày của nhân dân lao động”452. Chỉ mấy năm sau, những người như ông Kiệt nhận ra chính tham vọng tốt đẹp đó đã như những bức tường, những hàng rào, giam hãm sự năng động của toàn xã hội. Những nỗ lực “đục thủng” cơ chế “tập trung quan liêu bao cấp” đó về sau sẽ được gọi là “xé rào”.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Chương 5 - 8

Chương 5: Chiến Tranh

Mặc dù từ giữa năm 1977, Pol Pot bắt đầu được nói tới như những bóng ma áo đen, đêm đêm cầm dao quắm lẻn sang giết chóc dọc biên giới Tây Nam, nhưng người dân Việt Nam vẫn sững sờ khi ngày 25-1-1978, tình trạng chiến tranh được Chính phủ công khai thừa nhận. Kể từ khi Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập, đất nước trải qua ba mươi năm chiến tranh liên tiếp chiến tranh. Chưa kịp hưởng một ngày thực sự yên vui, trai tráng lại phải khoác lên vai cây súng, lần này là đánh nhau với những “người anh em” Cộng sản.

Bên Thắng Cuộc - Giải Phóng: Chương 1 - 4

Phần I: Miền Nam
Chương 1
Ba Mươi Tháng Tư

Ba mươi tháng Tư năm 1975 là ngày kết thúc chiến tranh Việt Nam. Ngày mà những người anh em miền Nam buông súng đầu hàng miền Bắc. Ngày chấm dứt hơn hai mươi năm “da thịt tàn nhau, vạ trong tường vách”. Nhưng, không phải cứ súng ống vứt đi là sẽ có hòa bình.

Ý Thức Mới Trong Văn Nghệ Và Triết Học - Phần Thứ Hai: Chương 5 - Hết

Chương năm

Ý thức hư vô – Ernest Hemingway và độc thoại nội tâm: Từ chết sang sống

Tặng Hoàng Vĩnh Lộc

Hemingway qua đời. Phạm Công Thiện muốn trình bày với bạn đọc cuộc đời kỳ dị của nhà văn hào Mỹ chiếm giải Nobel năm 1954. Thấm nhuần tư tưởng của Hemingway được như Phạm Công Thiện kể đã là hiếm có. Tìm được cách biểu diễn tư tưởng và thân thế của nhà văn hào trong mấy trang giấy như Phạm Công Thiện kể là có một. Dưới hình thức độc thoại nội tâm, Phạm Công Thiện đã thu tóm cả cuộc đời nhà văn hào trong một đêm thao thức, không ngủ, từ canh khuya cho tới bừng sáng,sau tiếng súng nổ ở Ketchum.

Ý Thức Mới Trong Văn Nghệ Và Triết Học - Phần Thứ Hai: Chương 1 - 4

Phần thứ hai

Xung khắc giữa ý thức và vô thức

1. Định nghĩa: Ý thức tự diệt
2. Khai triển những hình thái của ý thức xung khắc
Ý Thức bi tráng
Ý Thức tuyệt vọng
Ý Thức cô lập
Ý Thức khắc khoải
Ý Thức hư vô
Ý Thức khước từ
Ý Thức thoát ly

Ý Thức Mới Trong Văn Nghệ Và Triết Học - Phần Thứ Nhất: Chương 5 - 9

Chương năm 

Ý thức sinh tồn – Đêm ngày và William Saroyan hay là con người lang thang trong đời sống

Tặng Thanh Tuệ, người bạn khó quên với nụ cười dễ nhớ

Chương này được viết ra trong giai đoạn thơ mộng nhất của tôi ở Đà Lạt cách đây đúng mười năm,tức là năm 1960. Dạo đó, tôi dạy sinh ngữ ở trường Việt Anh tại Đà lạt, tôi ở trọ dưới hầm nhà của một biệt thự số 14 đường Yagut. Phòng tôi nhỏ hẹp, nhưng có một cánh cửa lớn mở ra, khu vườn đầy hoa hồng và bướm.

Ý Thức Mới Trong Văn Nghệ Và Triết Học - Phần Thứ Nhất: Chương 1- 4

Phần thứ nhất: Đi vào ý thức mới

1. Định nghĩa: Ý thứ tự vấn
2. Khai triển những hình thái của ý thức mới

Ý thức bất nhị
Ý thức giải phóng
Ý thứ siêu thoát
Ý thức bất diệt
Ý thức sinh tồn
Ý thức thể hiện
Ý thức siêu thực
Ý thức chấp nhận
Ý thức siêu thể

Bên Kia Bờ Thiện Ác - Dư Hứng Ca (Từ Chóp Đỉnh Nguy Nga)

Từ Chóp Đỉnh Nguy Nga
Dư hứng ca
Mặt trời đứng bóng cõi đời ta! Ấy, khắc thời long trọng! Ồ,
khu vườn mùa hạ chốn trần gian!
Hạnh phúc kia khắc khoải ngóng trông chờ:
Người tri kỷ chôn nào? Giờ đã điểm!

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương IX): Điều Chi Cao Quí

CHƯƠNG IX

ĐIỀU CHI CAO QUÝ?

257
Mọi nỗ lực nâng cao tầm vóc của loài “người” cho đến nay đều là sản phẩm của xã hội quý tộc - và muôn đời vẫn thế: một xã hội tin tưởng vào chiếc thang dài thứ bậc và giá trị sai thù giữa con người với con người và nó cần một tình trạng nồ lệ trong một ý nghĩa nào đó.

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương VIII): Dân Tộc Và Quốc Gia

CHƯƠNG VIII:  DÂN TỘC VÀ QUỐC GIA
240
Tôi nghe lại lần thứ nhất tự khúc của Richard Wagner
viết cho vở Die Meistersinger: một thứ nghệ thuật hoành
tráng, ngồn ngộn, trầm trọng và muộn mằn, xen lẫn niềm tự

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương VII): Đức Hạnh Của Chúng Ta

CHƯƠNG VII
ĐỨC HẠNH CỦA CHÚNG TA
214
Đức hạnh của chúng ta? - Có thể chúng ta vẫn còn có
dức hạnh, nhưng đương nhiên chẳng phải là loại đức hạnh
thật thà, mộc mạc khiến chúng ta kính trọng tổ tiên của

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương VI): Chúng Ta Làm Học Giả

CHƯƠNG VI
CHÚNG TA LÀM HỌC GIẢ
204
Mặc dù có nguy cơ rằng thái độ luân lý hóa mọi việc
trong trường hợp này cũng sẽ lại bộc lộ cái điều mà nó vẫn
luôn bộc lộ ra lâu nay - tức là montrer ses plaies, như cách

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương V): Lịch Sử Tự Nhiên Của Luân Lý

CHƯƠNG V
LỊCH SỬ Tự NHIÊN CỦA LUÂN LÝ * «
186
Tình cảm luân lý ở Âu châu ngày nay tinh tế, muộn mằn,
đa diện, nhạy cảm, tinh vi như thế nào, thì lãnh vực chịu ảnh
hưởng của nó là “khoa học luân lý” cũng vẫn còn non nớt,

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương IV): Cách Ngôn Và Sáp Khúc

CHƯƠNG IV: CÁCH NGÔN VÀ SÁP KHÚC
63
Kẻ làm thầy đúng nghĩa chỉ xem trọng những gì - thậm chí là bản thân - khi chúng quan hệ đến các đồ đệ.
64
“Tri thức vì tri thức” - đó là chiếc bẫy cuối cùng luân lý giăng ra: và từ đó con người một lần nữa trọn vẹn bị cầm giữ trong đó.

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương III): Tinh Thể Tôn Giáo

CHƯƠNG III TINH THỂ TÔN GIÁO
45
Tâm hồn con người và cương vực của nó, phạm vi của các kinh nghiêm nội tại của con người đã đạt được cho đến ngày nay, những đỉnh cao, chiều sâu và viễn độ của kinh nghiệm, toàn thể lịch sử diễn hóa của tâm hồn cho đến nay cùng với suối nguồn khả thể vẫn còn chưa uống cạn của nó: đốì với một nhà tâm lý học bẩm sinh và cũng là một người bạn của “cuộc săn lớn”, đó là khu vực săn tiền định.

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương II): Tinh Thần Tự Do

CHƯƠNG II TINH THẦN Tự DO
*
43
24
o sancta simplicitasaì\ Con người sống trong sự giản đơn và giả tạo đến lạ kỳ! Người ta không thôi kinh ngạc khi chỉ cần một lần mở mắt nhìn thấy sự kỳ dị này! Chúng ta đã biến
cả thế giới quanh ta thành tươi vui, thong dong, nhẹ nhàng,
giản dị biết dường nào!

Bên Kia Bờ Thiện Ác (Chương I): Về các thành kiến của triết gia

CHƯƠNG I
VỂ THÀNH KIẾN CỦA TRIẾT GIA
1
Ý chí khát vọng chân lý, cái ý chí sẽ còn dẫn dụ chúng ta đến nhiều hiểm họa, điều chân thật trứ danh mà mọi triết gia lâu nay nói đến với lòng kính trọng: biết bao chất vấn mà ý
chí khát vọng chân lý này đã đặt ra trước chúng ta! Những chất vấn trớ trêu kì dị mà tự bản chất đã mang tính khả vấn!